Senette zamanaşımı, halk arasında çok merak edilen bir konu. Bir alacak ya da borç karşılığında, ev kiralarken veya bir ürün satın alınırken senet imzalanabilir. Bu senetler ödeme tarihli ya da tarihsiz olabilir. Bu durum karşısında da bir senet, düzenlendikten sonra ne kadar süreyle geçerlidir, bu çok merak edilen konular arasında yer alıyor. Peki senedin geçerlilik süresi ne kadar, ne zamana kadar kullanılır?
Senet Nedir?
Senette zamanaşımı süreleri ne kadar sorusunun cevabından önce senedin ne olduğunu ve hukuki anlamda ne ifade ettiğini bilmek gerekir. Senet; borçlu ve alacaklının aralarındaki borç ilişkisini belgelemek amacıyla düzenlenen kağıttır. Halk arasında senet olarak bilinen kağıdın Türk Ticaret Kanunu’nda karşılığı kambiyo senetlerinden olan bonodur.
Bu kanunun bono hakkındaki hükümleri senetler için de uygulanır dolayısıyla da bono için geçerli zamanaşımı süreleri senette zaman aşımı süresi olarak da geçerlidir.
Kambiyo senetleri Türk Ticaret Kanunu’nda özel olarak düzenlenmiştir. Senette zamanaşımından söz edebilmek için öncelikle elinizde geçerli bir senet olması gerekmektedir. Senette var olan geçerlilik için şekil şartları poliçe, bono ve çek için ayrı ayrıdır. Ancak genelde kullanılan senet türü bono olduğundan bono için geçerli şekil şartlarını bilmek yeterli olacaktır.
Senette olması zorunlu ve isteğe bağlı şekil şartları vardır. Bu şartlardan senedin zorunlu unsurları taşıması senette zamanaşımına dikkat edilebilmesi için yeterli olacaktır.
Senette zamanaşımı ve Olması Gereken Zorunlu Unsurlar;
- Senedi düzenleyen kişinin senette imzası olmalıdır.
- Senette mutlaka “Bono” ya da “Emre Yazılı Senet”, “Emre Muharrer Senet” ibarelerinden biri yer almalıdır.
- Senet şarta bağlanmamalıdır. ( ödeme şartı içermemelidir)
- Senedin düzenleme tarihi yazılı olmalıdır.
- Senet lehtarının adı soyadı ve T.C kimlik numarası yazılı olmalıdır.
Yukarıdaki şekil şartlarına uyulmadan senet düzenlendiği takdirde hak sahibi için ciddi kayıplar ortaya çıkabilir. Ancak isteğe bağlı unsur dediğimiz diğer şartların var olmaması durumunda kayıplar söz konusu olmaz. Yani yasal takip başladığında bu bilgilerin yer almaması, birşey değiştirmez.
Senette İsteğe Bağlı Unsurlar;
- Senette vade yazması zorunlu değildir vade yazılmasa da senet geçerli kabul edilir.
- Senette “ bedeli nakden alınmıştır ” ibaresi zorunlu değildir.
- Muacceliyet kaydı isteğe bağlıdır. (Senetlerden biri ödenmezse diğer senetlerin de muaccel olacağına dair konulan kayıttır.)
Elinizde yukarıdaki şartları taşıyan geçerli bir senet varsa vade tarihinde alacağınızı alabilirsiniz. Ancak vade tarihi gelmiş olmasına rağmen borçlu ödeme yapmamışsa burada ödememe protestosu söz konusu olur. Senet protestosu;senedin son ödeme tarihinden itibaren 2 iş günü geçtikten sonra borçlu hala senedi ödememişse söz konusu senet protesto işlemine tabi tutulabilir. Ödememe protestosu noter aracılığıyla çekilir.
Vade tarihi gelmesine rağmen ödenmemiş ve ödeme günü geçmiş senetlere İcra İflas Kanunu’na göre Kambiyo Senetlerine Mahsus Haciz Yolu İle Takip yapılabilir. Alacaklı borcunu ödemezse borçlunun mallarına haciz konulur ve senette belirli olan tutar borçludan alınır. Bu takip yoluyla alacaklı borçludan haciz yoluyla alacaklarını alabilir ancak bu durum senette zaman aşımı söz konusu değilse geçerlidir.
Senette Zamanaşımı 2021
Senedin vadesi gelmesine rağmen alacaklı, borçludan borcunu kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takip etmemişse bu borcu Türk Ticaret Kanunu’nda belirtilen 3 yıllık senet zamanaşımı süresinde talep etmelidir. Senette zaman aşımı süresinin dolması hakkı ortadan kaldırmaz sadece hakkın takibi veya dava edilmesi yönünden sonuç doğurur. Zamanaşımı süresi geçmesine rağmen borçlu alacaklıya borcunu öderse bu ödeme işlemi geçerlidir.
Zaman aşımı bir def’i olup alacaklı tarafından re’sen ileri sürülmelidir, hakim zamanaşımı defisini kendiliğinden göz önünde bulunduramaz. Zamanaşımına uğramış senetle ilgili alacaklı takibe girişse dahi, borçlu zamanaşımı def’ini ileri sürerek ödemeden kaçınabilir.
Düzenleyen yani alacaklı için senette zaman aşımı vade tarihinden itibaren işlemeye başlar. Örneğin; vade tarihi 10.08.2021 olan senedin (bononun) alacaklısı 10.08.2024 tarihine kadar (10.08.2024 tarihi dahildir) alacağını düzenleyenden (asıl borçlu) isteyebilir. Bu tarihten sonra senet kambiyo vasfını yitirir ve senette zaman aşımı söz konusu olur.
Senet Zaman Aşımı Süresi Geçmişse Ne Olur?
Senette zaman aşımı süresi geçmişse artık o senet hak ve borç doğurmamaktadır. Ancak Yargıtay Genel Kurulu’nun yerleşmiş içtihadına göre zamanaşımına uğramış ve imzası inkar edilmemiş senet “delil başlangıcı niteliğinde“ kabul edilir. Delil başlangıcı bulunan durumlarda mahkemede tanık dinlenilmesi mümkündür. Buna göre alacak davasında senet zamanaşımı süresi dolmuş bir alacağınız olduğunu ispat edebilmeniz için tanık dinletebilirsiniz. Bu da mahkemenin vereceği bir karardır.
Bu sayede tanıkla bir alacağınızın var olduğunu ispat edebilirsiniz. Bu durumda da alacağınız için tabi olacağınız zamanaşımı süresi Türk Borçlar Kanunu’ndaki 10 yıllık genel zamanaşımı süresi olur.
Vadesi geçmiş bir senedin alacaklısının elindeki senette müracaat edebileceği başka borçlular varsa bu borçlulara karşı zamanaşımı süresi 1 yıldır. Eğer ki müracaat borçlusu dediğimiz senette var olan ve borç için müracaat edebileceğimiz kişilerden biri borcu ödemişse o borçlu diğer cirantalardan (borçlulardan) alacağını ödeme tarihinden itibaren 6 ay içinde talep etmek zorundadır.
Aksi halde zamanaşımı süresi geçer.
Senet Zamanaşımı 10 Yıl Mı?
Resmi kurum ya da bankalardan alınan senetler hukuki prosedürlerle sözleşme niteliğine kavuşur ve bu sebeple resmi kurum ya da bankalardan alınan senetlerde geçerli olan zamanaşımı süresi 10 yıldır.
Senette Zamanaşımının Kesilmesi
TTK md. 750’ye göre; davanın açılması, icra takibinin yapılması, alacağın iflas masasına bildirilmesi, davanın ihbarı gibi durumlarda zamanaşımı kesilir ve zamanaşımı süresi yeniden (sıfırdan) işlemeye başlar. Senette zamanaşımı süresi bu şekilde işlemektedir.
Keşfetmeye Devam Edin